E-derginin artıları ve eksileri neler?

Son zamanlarda birçok dergi, elektronik ortamda veya elektronik ortamda "da" yayın yapmayı tercih ediyor. Özellikle, edebiyat ve sanat ağırlıklı, kâr amacı gütmeyen e-dergiler için bu durumun maliyet, erişim gibi birçok olumlu yönü bulunuyor.

Genel olarak e-yayıncılık (elektronik yayıncılık), dünyada ve Türkiye'de büyük adımlarla atılım yapmayı sürdürüyor. Gazetelerin hemen hepsini internetten okumak mümkün. İlgi alanlarınıza uygun blogları takip edebilirsiniz. E-kitaplardan yüzlercesini, binlercesini yanınızda taşıyabilirsiniz. E-dergilerde de durum benzer.

Farklı e-dergi formatları bulunuyor. Derginizin sayfalarını gerçek bir dergi gibi çevirebileceğiniz formatların yanı sıra web sitesi olarak yayın yapan e-dergiler de bulunuyor. Çerçi Sanat böyle bir e-dergi. (Ama yazının sonunda bir sürprizimiz var.)

Artıları neler? 

1. Maliyet: Bir yayını piyasaya sürdüğünüzde kâr etme amaçlı olmasanız da zarara girmemek ve yayını sürdürebilmek için maliyeti karşılayacak miktarı kazanmanız gerekir. Matbu bir dergide birçok masraf kolu vardır: kağıt, matbaa, belki ofis... E-dergide maliyetiniz oldukça azdır. Kolektif bir ekiple birlikte sadece "domain" ve "server" ücretlerini karşılayarak dört başı mamur bir dergi çıkarmanız mümkün. Maliyet çok fazla sıkıntı yaratmadığı için reklama hayati olarak ihtiyaç duyulmadığı gibi içeriği de reyting kaygısı gütmeden daha özgür hazırlama imkanına da sahipsiniz.

2. Erişim: İnternet hem webde hem mobilde size neredeyse sınırsız bir erişim imkanı sunar. Eğer yayıncılar veya ülke tarafından bir kısıtlama yoksa, dünyanın herhangi bir yerinde, dünyanın herhangi bir yerindeki yayını okuyabilirsiniz. Bilgisayarlar, telefonlar ve tabletler oldukça yaygınlaştı. Ayrıca zamandan da bağımsızsınız. Aylar, hatta yıllar önceki bir yayını, kaldırılmadıysa, açıp okuyabilirsiniz.

3. Saklama: E-dergi (ve tabii e-kitaplar) bir cihaz içinde fazla yer kaplamadan saklanabilir. Raflar dolusu yayını yanınızda böylece taşıyabilirsiniz. Peki, bu cihaza bir şey olursa? O zaman da kaynağından, başka kaynaklardan, o yayına sahip diğer kişilerden edinebileceksiniz. (Matbu dergilerinizin yanlışlıkla atıldığını, yırtıldığını, ıslandığını hayal edebilirsiniz.)

4. Çeşit: Ücretsiz olan e-dergiler için konuşursak, dergi zamanı geldiğinde kendinizi kısıtlamanız, aralarından seçim yapmanız gerekmeyecek. E-dergiler de yukarıda bahsettiğimiz artılar sayesinde artış göstereceği için ibre sizden yana.

Eksileri nelerdir?

E-derginin artıları kadar olmasa da bazı eksileri var. Ama bunların bir kısmı kullanıcılardan kaynaklanıyor ve bir ölçüde düzeltilebilir.

1. Yayın dili: E-dergi olsun, bloglar olsun, en çok eleştirilen yönlerinden birisi elektronik ortamdaki yayınların imla hataları, anlatım bozuklukları, yanlış veya kopya bilgi taşımalarıdır. Arama motorları hataların ve tekrarların önüne geçmek için birtakım önlemler alsa da iş yine yayının kendi içinde bitiyor. İyi bir editöryel çalışma yayın dilini matbu eserlerin düzeyine, hatta daha üstüne taşıyacaktır. Üstelik matbu yayınlarda yaptığınız bir hata, ikinci bir baskı olmayacaksa sonsuza kadar orada kalır. E-dergide, sisteminiz buna uygunsa yayın esnasında göze çarpan hataları hemen düzeltebilir, okuyucuların uyarılarını derhal dikkate alabilirsiniz.

2. Telif: E-dergi ve diğer e-yayınlarda telif sıklıkla göz ardı edilebilen bir durum. Ücretli bir telif durumu olmasa da yazardan, çevirmenden ya da yazının orijinal olarak yayınlandığı mecradan izin alınması veya kaynak belirtilmesi gerekir. Bu elbette görseller için de geçerli. Eserlerin tamamını veya bir bölümünü alıntılayacak kişiler sorumluluklarını gözetmeli. 

3: Okuma zorluğu: E-dergilerde yazılarınızı mat bir sayfadan değil parlak bir ekrandan okumak, özellikle bu cihazlara sık işi düşmeyenler için zorlayıcı olabilir. Ne var ki, günümüzde kitabın parlaklığına yakın ayarlar sunan cihazlar da kullanımda. Elbette gerçek bir sayfayı çevirmenin, gerçek bir dergi ve kitabın kokusunu almanın yeri de ayrı. Ama genel olarak, artılarının yanında e-dergi ve e-kitap teknolojisine tedirgin yaklaşmayı gerektirecek bir durum yok. (E-yayıncılık sektöründe kitap kokusu yönünde çalışmalar olduğunu da ekleyelim.)

4: Yine erişim: Artı olarak erişimi sayarken internetin ve internet kullanılabilecek bir cihazın olduğunu varsaydık. Ama Türkiye'yi göz önünde bulundurursak, cihazları alamayacak, hatta internete erişimi olmayan birçok kişi var. Bu durumda matbu yayınlar kurtarıcı olabilir; fakat e-yayınlara erişimin desteklenmesi de daha çok sayıda ve çeşitli yayına erişim açısından gereklidir.

Gelelim sürprize: Dergimiz, çok yakında .pdf formatında da okurlara sunulacak. Böylece internet bağlantısına ihtiyacınız olmadan Çerçi Sanat'ı her yerde, her istediğinizde okuyabileceksiniz.